Dünya onu konuşuyor: 5G’yi geliştiren Türk!

Türk bilim insanı Erdal Arıkan, 5G teknolojisinin temel yapı taşlarından biri olan polar kodlarını ortaya koyarak bu alanda önemli bir gelişme sağladı. Kendisi Bilkent Üniversitesinde profesör ve yıllarca kanal kodlaması üzerine araştırmalar yürüttü.

2008 yılında yayınladığı akademik çalışmada polar kodlarının temellerini aktardı ve o dönemde bu yaklaşım, veri transferinde daha yüksek hız ve daha düşük hata oranı elde etmek için çığır açan bir yenilikti.

Kodların mantığı, belirli kanalların kapasitesini kullanarak veri iletimini düzenli ve verimli hale getirmesi sayesinde kısa sürede dikkat çekti. Özellikle telekomünikasyon alanında gelişmiş teknoloji şirketleri ve araştırma merkezleri bu yaklaşımı yakından inceledi.

Çinli araştırmacıların, özellikle Huawei gibi büyük şirketlerin Arıkan’ın polar kodlar konusunda yaptığı atılımı hızlı şekilde fark ettiği ve bu çalışmanın 5G standartlarına uygulanmasında öncülük ettiği biliniyor.

Arıkan’ın geliştirdiği yöntem, veri paketlerinin yüksek hızla ve güvenirlikle taşınmasını sağladığı için 5G sistemleri içinde etkin biçimde yer alıyor. 3GPP gibi uluslararası standart belirleme kurumları 5G için farklı tekniklerin tartışıldığı süreçte polar kodlarını dikkate aldı ve kısa zaman içinde bu kodlama yöntemi standarda dahil edildi. Böylece geleceğin kablosuz iletişim altyapısında Türkiye’den çıkmış bir akademisyenin çalışması küresel ölçekte karşılık buldu.

Bu teknolojik ilerlemede Çin devletinin ve şirketlerinin payı göz ardı edilmiyor çünkü 5G altyapısında kullanılan bileşenler arasında Arıkan’ın yöntemi başı çekiyor. Çin, çok sayıda mühendisin ve araştırmacının katıldığı büyük projelerle 5G alanında hızlı bir atılım yaptı.

Yeni nesil ağlarda veri sıkıştırma ve hız sorununu çözmenin yolu olarak gösterilen polar kodlarının yüksek bant genişliğine ve düşük gecikme sürelerine duyulan ihtiyacı doğrudan karşıladığı söyleniyor.

Özellikle o dönemde Türkiye’de akademik dünyada var olan bu çalışma yeterince tanınır hale gelmeden önce Çinli yetkililer ve firmalar Arıkan’la iletişime geçti. Patentler ve lisans anlaşmaları yoluyla bu teknolojinin temelleri sağlamlaştırıldı ve küresel pazardaki 5G ürünlerinde anahtar rol oynadı.

Profesör Erdal Arıkan

Arıkan ise bireysel olarak geliştirdiği teorik altyapıyla tanınıyor ve yaptığı çalışmaların hem akademik hem de endüstriyel boyutta değer kazanması Türkiye için de gurur kaynağı oldu. Ancak 5G teknolojisi, tek bir kişinin çalışmasından ibaret değil. Geniş bir uluslararası ekosistem var ve bu ekosistemin parçalarından biri Arıkan’ın polar kodları.

Buna rağmen Çinli kurumların hızlı hareket etmesi ve bu fikri hayata geçirmek için büyük bütçelerle destek sağlaması söz konusu teknolojinin kısa sürede 5G’nin omurgasına yerleşmesine yol açtı. Böylece Türkiye’den çıkmış bir buluş önce Çin’de geniş çapta benimsenerek küresel arenada yaygınlık kazandı.

Polar kodlarını da kısaca açıklamak gerekirse, önceki kanal kodlama tekniklerinden farklı olarak veri kanallarını birleştirerek zayıf olanları güçlendirme prensibine dayanıyor. Bu prensip veri iletimindeki hata oranını düşürürken verimliliği artırıyor.

5G ağlarında çoklu veri akışları ve yüksek hızlı bağlantılar hedeflendiği için bu kodlama yöntemi oldukça cazip. Standartlaşma sürecinde birbirinden farklı firma ve kurumlar çeşitli kodlama teknikleri önerdi fakat polar kodlarının test sonuçları öne çıkınca 5G için resmen onaylandı. Arıkan da akademik platformlarda bu başarıyla anılıyor ve buluşunu ticarileştirme sürecine dair çeşitli örnekler paylaşıyor.

Huawei başta olmak üzere Çin teknoloji devleri, bu kodlama yöntemi üzerine ciddi yatırımlar yaptı. Mühendis ekiplere eğitimler verildi, prototipler hazırlandı ve 5G’nin temel çerçevesi belirlenirken laboratuvar ortamından saha testlerine kadar her aşamada polar kodlarından yararlanıldı.

Böylece kısa sürede yüksek hızlı veri aktarımına yönelik talepler karşılandı, daha düşük gecikme süreleri sağlandı ve aynı zamanda şebekelerin veri trafiği kapasitesi büyüdü. Bu aşamada Arıkan’ın teorik yaklaşımı fiili mühendislik uygulamalarıyla buluştu ve 5G’nin en kritik mimari parçalarından biri oldu. Çin de bu teknolojiyi geliştirme ve ticarileştirme hızında öne çıktığı için dünya çapında 5G altyapısının kurulumunda da rekabet avantajı yakaladı.

Erdal Arıkan’ın Türkiye’de başladığı ve yıllarca emek verdiği bu çalışmaların Çin destekli projelerle ilk kapsamlı uygulamasını bulmuş olması dikkat çekiyor. Üniversite-sanayi iş birliğinin güçlü bir örneği olan bu gelişme, akademik bir yeniliğin küresel iletişim standardında nasıl hızla yer alabildiğini bir kez daha bizlere gösterdi.

Birçok uzman polar kodlarının başarısını, doğru zamanda doğru desteği almasıyla ilişkilendiriyor. Arıkan’ın araştırmalarına ilk ilgiyi gösterenlerin Çinli şirketler olması da Türkiye’deki bazı çevrelerin konuyu sonradan fark etmesine yol açtı.

5G teknolojisi bugün küresel ölçekte kullanılıyor ve standartlar her geçen gün gelişiyor. Farklı şirketler daha ileri seviye bağlantılar ve 6G gibi gelecekteki teknolojiler için hazırlık yaparken polar kodları da yeni nesil inovasyon süreçlerinde yer almaya devam ediyor.

Özellikle yapay zeka, nesnelerin interneti ve sürücüsüz araçlar gibi yüksek veri talebi olan alanlarda kodlamanın önemi artıyor. Bu esnada Erdal Arıkan’ın ismi dünya çapında 5G denince akla gelen önemli araştırmacılar arasında anılıyor ve akademik literatürde yaptığı çalışmalar büyük ilgi görüyor.